TAHUN 1964 merupakan masa paling bermakna dalam proses permulaan aku mengenali apa itu filem. Berusia 10 tahun dan di darjah 4 ketika itu, aku menonton dua filem Melayu ketika menyambut hari raya.
Aku bersama rakan-rakan sekampung telah berpeluang menonton filem Air Mata Duyung arahan M Amin dan dibintangi oleh Nordin Ahmad dan Suraya Harun semasa menyambut Hari Raya Aidilfitri.
Ketika menyambut Hari Raya Aidiladha pula kami menonton filem Dua Pendekar arahan Hussein Haniff. Watak hero diperankan oleh Yusof Latif sebagai Adam. Salleh Melan membotakkan kepalanya untuk memerankan watak jahat atau crook, Awang Lekiu. Sementara heroinnya, Roseyatimah sebagai Kenanga.
Kedua filem ini aku tonton di panggung Cathay, Melaka. Moga rakaman pengalaman peribadi first hand yang aku pernah lalui ini boleh memberi sumbangan kecil membantu pelajar, pengkaji dan peminat filem Melayu dan Malaysia generasi sekarang serta akan datang untuk mengetahui secebis sejarah filem-filem Melayu era 60-an.
Dalam artikel sebelum ini aku menyatakan aku lebih banyak terdedah kepada filem-filem terbitan syarikat Cathay Keris berbanding filem-filem dari studio Malay Film Productions, Shaw Brothers, Jalan Ampas, Singapura.
Ini kerana hampir kesemua filem terbaru terbitan Cathay Keris ditayangkan di panggung Cathay Melaka secara first run berbanding filem-filem terbaru terbitan Malay Film Productions yang lazimnya ditayangkan lewat sebulan di Panggung Lido, Melaka.
Di kesempatan ini aku mahu menceritakan perbezaan aku rasai dalam menikmati filem hasil terbitan dua studio gergasi di Singapura ini ketika era kegemilangan mereka. Pandangan ini berdasarkan pengamatan dan pengalaman aku lalui secara peribadi.
Bukannya satu pandangan terhasil daripada penyelidikan kajian berbentuk akademik dan ilmiah. Coretan ini adalah sebahagian daripada sejarah hidup pernah aku lalui dalam konteks menonton filem-filem Melayu dan pengaruhnya kepada diri aku seiring dengan perkembangan budaya popular atau pop culture dunia yang mendasari naratif dan penghasilan filem Melayu di Singapura di era 60-an.
Pandangan dan cita rasa peribadi aku ini adalah daripada kaca mata seorang kanak-kanak berusia 10 tahun. Cetusan ini lahir di usia aku masih mentah, naif dan jahil tentang filem serta proses penghasilan sesebuah karya seni bernama filem. Bahasa mudahnya - ketika aku masih buta filem.
Aku merasakan filem-filem keluaran studio Malay Film Productions agak kurang adventurous berbanding filem keluaran Cathay Keris. Perbezaan paling jelas kepada aku ketika itu ialah hampir kesemua set penggambaran kebanyakan filem terbitan Malay Film Productions banyak dibina dan berlegar dalam studio sahaja. Baik untuk filem-filem bergenre purba mahupun genre drama moden.
Berbeza dengan filem-filem terbitan Cathay Keris yang banyak melakukan penggambaran di lokasi luar. Sama ada untuk filem purba apatah lagi filem moden dan kontemporari. Hampir kesemuanya menggunakan lokasi asli dan outdoor.
Di Cathay Keris penggambaran melibatkan set dalaman istana sahaja banyak dilakukan di dalam studio. Selalunya, aku perhatikan babak-babak final showdown - klimaks pertarungan di gelanggang antara hero dan crook dilakukan dengan bahagian depan set istana dibina di lokasi luar. Pada aku ini merupakan perbezaan paling ketara yang memberi kesan kepada selera aku menonton secara peribadi.
Filem-filem keluaran Cathay Keris juga mengetengahkan wira atau hero lebih macho dan berperwatakan penuh kejantanan seperti Nordin Ahmad. Pelakon watak jahat atau crook pula lebih brutal seperti Salleh Melan, Mahmud Jun dan A Rahim.
Di minda aku terpahat imej seorang hero filem Melayu mesti seperti Nordin Ahmad – rugged, berani, tangkas dan tahan lasak. Inilah kesan visual yang berjaya dibentuk dan dibina oleh pengarah-pengarah studio Cathay Keris seperti M Amin dan Hussein Haniff.
Aku seronok menonton babak pergaduhan antara hero dengan crook. Di usia itu kepada aku jalan cerita sesebuah filem bukan elemen penting. Aku cuma mahu berseronok menonton wayang di panggung wayang. Lagi banyak babak aksi gaduh dan lawan lagi aku suka.
Filem pertama aku tonton di panggung wayang ialah Chuchu Datok Merah (1963) arahan M Amin. Diikuti filem Air Mata Duyung juga arahan M Amin. Kedua-dua filem ini watak heronya diperankan oleh Nordin Ahmad.
Tetapi filem yang benar-benar meninggalkan impak dan paling terkesan sehingga menukar cara aku melihat dan cuba memahami apa itu filem ialah filem Dua Pendekar (1964) arahan Hussein Haniff.
Setakat 1964, aku belum berpeluang menonton satu pun filem terbitan Malay Filem Productions di panggung. Seingat aku, filem terbitan Malay Film Productions yang pernah aku tonton cuma Panggilan Pulau (1954) arahan S Ramanathan ketika disiarkan RTM pada 1963, beberapa bulan selepas siaran televisyen dilancarkan di Malaysia. Itulah filem pertama terbitan Malay Film Productions dan filem pertama lakonan P Ramlee aku tonton.
Aku hanya lebih mengenali P Ramlee, lewat lagu-lagu popular nyanyiannya yang sering berkumandang menerusi siaran radio Malaysia dan Singapura ketika itu.
Berbalik kepada filem Dua Pendekar, aku dapati filem ini sungguh berlainan berbanding dua filem Melayu Chuchu Datok Merah dan Air Mata Duyung yang pernah aku tonton dan beberapa filem Melayu lama terbitan Malay Film Productions tayangan di televisyen Malaysia ketika itu.
Filem Dua Pendekar memberi satu kelainan yang amat sukar aku jelaskan. Timbul rasa kagum dan teruja bila melihat babak-babak yang belum pernah aku lihat lewat filem-filem Melayu lain sebelum itu.
Paling meninggalkan kesan dan mengagumkan aku ialah babak watak Adam, diperankan oleh Yusof Latiff (aku lebih seronok jika Nordin Ahmad membawa watak hero ini) dengan tangan diikat dan ditarik dalam hujan lebat melalui lereng bukit untuk dibawa ke puncak tempat penyeksaan oleh Awang Lekiu, diperankan oleh Salleh Melan.
Aku terpukau dan terpaku melihat visual yang terpancar di layar lebar. Macam-macam persoalan menjelma dalam mindaku - minda seorang anak kecil berusia 10 tahun ketika itu. Aku mula berfikir macam mana dia orang buat babak-babak tersebut dengan hujan lebat.
Tidak berupaya mindaku - seorang budak kecil 10 tahun memikirkannya. Babak-babak itu berjaya membuat aku merasai kesakitan dan kesengsaraan sedang dirasai oleh watak Adam. Pada aku suasana yang terpancar di layar lebar itu seperti hidup dan sungguh real!
Dalam kenaifan tanpa sebarang pengetahuan dan ilmu filem, Dua Pendekar memukau aku dengan bentuk visual dibangunkan dalam bingkai empat segi yang belum pernah aku lihat dalam filem-filem Melayu lain sebelumnya.
Sehingga sekarang visual dan sudut-sudut – angle dihasilkan oleh Hussein Haniff bagi menggambarkan terseksanya Adam ketika dan selepas hujan lebat diikat pada roda kereta lembu di tengah panas terik di atas puncak bukit masih terkesan kepada aku sehingga sekarang.
Selepas aku mempelajari dan ada ilmu filem serta terlibat dalam industri filem baru aku mendapat jawapan kenapa dan bagaimana kelainan filem Dua Pendekar meninggalkan impak dan kesan mendalam kepada diriku.
Beberapa minggu lalu aku ada membuat kenyataan melalui kolum ini mengenai filem arahan pengarah manakah aku tonton ketika menyambut hari raya 50 tahun lalu berjaya menyemai benih cita-cita menjadi seorang filmmaker dan pengarah filem pada diri aku?
Pastinya, pengarah yang menyemaikan dan menjadi inspirasi aku meminati filem sehingga menjadi seorang pengarah dan filmmaker ialah Allahyarham Hussein Haniff. Alfatihah buat rohnya.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan